3. Dialog w Kanie Galilejskiej J 2,1-12

1. Czas      

Wesele w Kanie odbywa się „trzeciego dnia” (J 2,1). W pierwszym rozdziale swojej ewangelii Jan opisuje cztery kolejne dni (1,19-51), w których Jezus powołuje pierwszych swoich uczniów. Jeśli doda się do tych czterech dni kolejne trzy, wówczas wesele w Kanie ma miejsce w siódmym dniu działalności Jezusa opisywanej w czwartej ewangelii. Komentatorzy widzą tu aluzję do siedmiu dni stworzenia (por. Rdz 1,1–2,4a), a tym samym uznają siódmy dzień za zwieńczenie pierwszego okresu działalności Jezusa, który na weselu w Kanie tworzy wokół siebie wspólnotę uczniów.

Inni komentatorzy interpretują okolicznik czasu „trzeci dzień” w oderwaniu od kontekstu poprzedzającego i dopatrują się w nim wartości symbolicznej, która wynika z odniesień do „trzeciego dnia” w Starym Testamencie. Wskazuje on na wydarzenie przełomowe w toczącej się historii zbawienia. Dotyczy to szczególnie objawienia się Boga (teofanii) na Synaju, co nastąpiło trzeciego dnia po przybyciu Izraelitów pod tę górę (Wj 19,11.15.16). Tam Bóg zawarł ze swoim ludem przymierze, którego znakiem były tablice Dekalogu. Inny przykład wydarzenia mającego miejsce trzeciego dnia to ofiara z Izaaka, którą ma złożyć Abraham na górze Moria (Rdz 22,4). Do symboliki trzeciego dnia odwołuje się też prorok Ozeasz, który wzywając naród do nawrócenia, zapowiada, że Bóg „po dwóch dniach przywróci nam życie, a trzeciego dnia nas dźwignie i będziemy żyć w Jego obecności” (Oz 6,2). Poprzez wzmiankę o „trzecim dniu” Jan Ewangelista czyni odniesienie do szczególnej obecności Boga pośród swego ludu manifestującej się tego dnia. Tym samym zapowiada zmartwychwstanie Jezusa, które dokona się właśnie trzeciego dnia, objawiając pełnię życiodajnej łaski Boga.

Drugim okolicznikiem czasu, który wykracza poza znaczenie dosłowne (chronologiczne), jest „godzina”, o której Jezus mówi Maryi: „Jeszcze nie nadeszła moja godzina” (2,4). W Ewangelii Janowej określenie to odnosi się w kilku miejscach do ofiary Jezusa na krzyżu, a następnie do Jego zmartwychwstania, co przyniesie pełnię objawienia się Jego chwały w świecie (por. J 12,23; 13,1; 17,1).

2. Miejsce

Wesele ma miejsce w Kanie Galilejskiej. Lokalizacja tej miejscowości w Galilei jest wciąż dyskutowana. Nazwa miejscowości wywodzi się od hebrajskiego słowa qāne^h oznaczającego trzcinę. Stąd też część komentatorów identyfikuję ewangeliczną Kanę z Khirbet Qana leżącym 13,5 km na północ od Nazaretu na bagnistym terenie, porośniętym trzciną.

Nie można wykluczyć znaczenia symbolicznego terminu Kana, jeśli przyjmie się jego pochodzenie od hebrajskiego czasownika qānā^h, który tłumaczy się jako „nabyć, kupić” ale też „stworzyć”. Przy takim znaczeniu Kana stanowiłaby aluzję do pierwszej wspólnoty uczniów, która tworzy się wokół Jezusa i staje się Jego własnością.

Należy też zwrócić uwagę na dopowiedzenie, że chodzi o Kanę w Galilei. Ten leżący na północy kraju region był uważany od drugiej połowy VIII w. przed Chr. za krainę pogańską (Asyryjczycy wysiedlili z niej Izraelitów i sprowadzili ludność obcego pochodzenia). O „Galilei pogan” mówi wprost ewangelista Mateusz (Mt 4,15), odwołując się do proroctwa Izajasza z 8,23–9,6. Zaczynając swoją działalność od Galilei, Jezus chce powiedzieć, że Jego misja ma charakter uniwersalny, powszechny, jest adresowana do wszystkich ludzi i narodów, nie tylko Żydów.

Po weselu w Kanie Jezus udaje się wraz z uczniami, swoją Matką i braćmi do Kafarnaum (J 2,12). Kafarnaum leżące na północno-zachodnim brzegu Jeziora Galilejskiego (a więc na północ od Kany) stanowiło według relacji pozostałych ewangelistów (tzw. synoptyków) główne miejsce działalności Jezusa w Galilei.

3. Osoby

Główną postacią występującą w opowiadaniu jest Jezus. Jednakże przemiana wody w wino dokonana przez Jezusa następuje z inicjatywy Maryi, Jego Matki. Świadkami tego zdarzenia są uczniowie Jezusa. Zarówno Maryja jak i Jezus zwracają się do sług, którzy wykonują ich polecenia. Weryfikacja cudu dokonanego przez Jezusa następuje ze strony gospodarza wesela, który pochwala pana młodego za mądre rozdysponowanie wina podczas uczty weselnej.

Maryja pojawia się na weselu w Kanie niezależnie od Jezusa i Jego uczniów (por. J 2,1). Jan nie używa w stosunku do Niej imienia, lecz określa ją mianem „Matki Jezusa” (2,1.3) i „Jego Matki” (2,5.12). Jezus zwracając się do swojej Matki, zarówno w Kanie (2,4), jak później wisząc na krzyżu (19,26), używa zwrotu „niewiasto” (gr. gynē). Nie jest to zwyczajowa forma zwracania się syna do matki, ale nie oznacza ona ze strony Jezusa braku szacunku dla Matki czy odrzucenia Jej. Część komentatorów uważa, że Jezus nie mógł zwrócić się do swojej Matki zwrotem „mamo”, gdyż tym sugerowałby równość Maryi i Ojca Niebieskiego, a tym samym przypisywałby Maryi boską naturę. W zwrocie „niewiasto” można dopatrzeć się formy grzecznościowej zwracania się do kobiety (por. ten sam sposób zwracania się Jezusa do innych kobiet w Mt 15,28; Łk 13,12; J 4,21; 8,10; 20,13), która nabiera znaczenia symbolicznego (również teologicznego) w zestawieniu z innymi tekstami Starego Testamentu. Tradycyjnie komentatorzy zwracają uwagę na tekst Rdz 3,15. W kontekście nieposłuszeństwa pierwszych rodziców, Adama i Ewy, Pan Bóg zapowiada wężowi nieprzyjaźń „między nim i niewiastą, między potomstwem jego i potomstwem jej”. Słowa te, nazywane protoewangelią, odnoszą pojęcie „niewiasty” w pierwszym rzędzie do Ewy reprezentującej cały rodzaj ludzki. Wypełnienie tych słów dokonuje się w Nowym Testamencie (Nowym Przymierzu), w którym nową Ewą jest Maryja. Inni komentatorzy łączą określenie Maryi mianem „niewiasty” z tradycją starotestamentalną, która używa obrazu „niewiasty” (oblubienica, żona, Córa Syjonu) na oznaczenie całego ludu wybranego. Maryja jest doskonałym uosobieniem Izraela, który zawarł trzeciego dnia przymierze z Bogiem na górze Synaj, deklarując: „Uczynimy wszystko, co Pan powiedział” (Wj 19,8). Te słowa brzmią w poleceniu, które Maryja daje sługom: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2,5). W ten sposób wesele w Kanie może być odczytywane symbolicznie jako wydarzenie zaślubin (przymierza) nowego ludu Bożego, reprezentowanego przez Maryję, z Oblubieńcem, którym jest Jezus.

Zaproszenie Jezusa na wesele w Kanie, przy równoczesnej obecności Maryi, może świadczyć o chodzi o zaślubiny kogoś z krewnych Jezusa (tak chce tradycja apokryficzna z III wieku po Chr., która pana młodego identyfikuje z kuzynem Jezusa, Janem, synem Zebedeusza. Jego matką byłaby Salome, siostra Maryi). Jezus nie jest jednak tylko gościem weselnym, gdyż dzięki wstawiennictwu Maryi podejmuje działania właściwe panu młodemu (oblubieńcowi). Troska o wino przynależy do funkcji pana młodego, co potwierdzają słowa gospodarza wesela (J 2,10), który nieświadomie wskazuje na Jezusa jako prawdziwego Oblubieńca przygotowującego ucztę dla swojego ludu.

Jezus pojawia się na weselu razem ze swoimi uczniami (J 2,2). We wcześniejszym rozdziale swojej ewangelii Jan opisuje, jak Jezus gromadzi wokół siebie pierwszych pięciu swoich uczniów: Andrzeja, Szymona, Filipa, Natanaela i jednego anonimowego [być może był nim sam Jan Ewangelista]. Jeśli Jezus jest Oblubieńcem, wówczas pięciu Jego uczniów pełni na weselu w Kanie tradycyjną rolę pięciu przyjaciół pana młodego. Zamykające opowiadanie zdanie mówi o „uwierzeniu w Jezusa Jego uczniów” (2,11). Mimo że są biernymi uczestnikami zdarzenia w Kanie, uczniowie właściwie odczytują uczyniony przez Jezusa znak przemiany wody w wino, dochodząc do wiary w Niego. Wiara oznacza ostatecznie kroczenie za Jezusem, by tworzyć z Nim wspólnotę życia. Wskazuje na to informacja o udaniu się do Kafarnaum „Jezusa, Jego Matki, braci i Jego uczniów”, którzy „pozostali tam kilka dni” (2,12). Wzmianka o „braciach” sugeruje, że wśród uczniów Jezusa byli też Jego bliżsi krewni. Nie chodzi w tym wypadku o bezpośrednie rodzeństwo, lecz o kuzynów, do których zaliczali się Jakub, Józef, Szymon i Juda (Mk 6,3; Mt 13,55).

Co w praktyce oznacza wiara w Jezusa, pokazuje postawa „sług” będących pomocnikami w organizacji wesela (J 2,5). W języku greckim służba domowa jest określana terminami douloi albo paides, tymczasem Jan sięga po zwrot diakonoi, który był właściwy w stosunku do posługujących przy stole. Być może Jan tym terminem przywołuje postać pierwszych diakonów we wspólnotach chrześcijańskich (por. Dz 6,1-6). Dla Jana ważna jest ich postawa posłuszeństwa najpierw wobec polecenia Maryi (2,5), a następnie wobec rozkazów Jezusa (2,7.8). Wiara jako posłuszeństwo jest w ich wydaniu zawierzeniem słowu Chrystusa, co wymaga też odwagi. Ten aspekt ich wiary uwidacznia się w momencie, w którym Jezus posyła ich do starosty weselnego z zaczerpniętą ze stągwi wodą (2,8). Nie wiedzą, co niosą (wiedzą tylko, że na polecenie Jezusa wlali wodę), ale nie ma w nich lęku, że narażą się na gniew starosty, gdyby woda wlana do stągwi pozostała wodą.

Pozostaje jeszcze osoba gospodarza wesela. Użyte przez Jana greckie określenie tej osoby jest tłumaczone w Biblii Tysiąclecia jako „starosta weselny” (gr. architriklinos = archi [najwyższy] + triklinos [ze służby w jadalni]), co dzisiaj odpowiadałoby pozycji menadżera sali odpowiedzialnego za przebieg uroczystości (np. wesela). W opowiadaniu ewangelisty starosta weselny odgrywa szczególną rolę w stosunku do cudu, który uczynił Jezus. Potwierdza bowiem fakt przemiany wody w wino, jakkolwiek błędnie przypisuje pochodzenie tego „dobrego wina” panu młodemu (2,10). Nie rozumie zatem natury tego znaku uczynionego przez Jezusa, nie dochodzi do wiary w Niego, jednakże swoimi słowami nieświadomie podprowadza aktualnych czytelników Janowego opowiadania do odkrycia w Jezusie osoby Oblubieńca, zaś w samym weselu w Kanie zapowiadanej w Starym Testamencie uczty mesjańskiej.

4. Struktura narracji

Przy podziale opowiadania o weselu w Kanie na sceny zwykle uwzględnia się zmieniających się rozmówców. W pierwszym epizodzie (ww. 3-5) występuje Maryja i Jezus, w drugim (ww. 7-8) – Jezus i słudzy, w trzecim (ww. 9-10) – starosta weselny i pan młody. Przy takim podziale pomija się zupełnie rolę uczniów Jezusa tylko pozornie nieobecnych w epizodach, skoro na końcu odczytują właściwe znak, który uczynił Jezus (w. 11).

Wydaje się zatem, że kryterium wyznaczające strukturę narracji musi uwzględnić również występujące w opowiadaniu powtórzenia. Taka funkcja (strukturyzująca opowiadanie) powtórzeń jest zauważalna już w narracji o powołaniu pierwszych uczniów we wcześniejszym rozdziale (por. powtórzenie okolicznika czasu „nazajutrz” w J 1,29.35.43). W opowiadaniu o weselu w Kanie powraca dwukrotnie okolicznik miejsca „tam” (gr. ekei) w połączeniu z czasownikiem „być”: w w. 1 czyta się, że „była tam (ēn ekei) matka Jezusa”, zaś w w. 6 mówi się, że „stało [dosł. było] zaś tam (ēsan de ekei) sześć stągwi kamiennych”. Idąc za tym powtórzeniem, otrzymuje się dwie sceny: w pierwszej (ww. 1-5) pierwszoplanowym bohaterem jest Maryja, natomiast w drugiej (ww. 6-10) pierwszoplanową postacią jest Jezus. Jego nieobecność w rozmowie starosty weselnego z panem młodym po przemianie wody w wino (ww. 9-10) jest pozorna, gdyż to Jezus w istocie jest owym oblubieńcem, który „aż do tej pory zachował dobre wino”. Obie sceny łączy wystąpienie sług, którzy z jednej strony otrzymują polecenie od Maryi (w. 5), z drugiej zaś strony są adresatami dwóch rozkazów pochodzących od Jezusa (ww. 7.8).

Wspominane powtórzenia przynależą do fragmentów opowiadania, które można uznać za ekspozycję, czyli przedstawienie przez narratora wiadomości niezbędnych dla śledzenia opowiadania (ww. 1-2: usytuowanie wesela w czasie i przestrzeni, przedstawienie głównych bohaterów), jak również dla jego dalszego rozwoju (w. 6: wzmianka o stągwiach konieczna dla przedstawienia cudu przemiany wody w wino). Zawiązanie akcji następuje w w. 3, w którym Maryja sygnalizuje Jezusowi, iż na weselu zabrakło wina („Nie mają wina”). Problem, który od tej chwili będzie nurtował czytelnika, to kwestia zaradzenia temu brakowi, a tym samym finału (szczęśliwego?) wesela. Odpowiedź Jezusa udzielona Maryi (w. 4) jawi się jako komplikacja w opowiadaniu: „Co mnie i tobie, niewiasto? Jeszcze nie nadeszła moja godzina”. Trudność sprawia interpretacja pierwszej części tej wypowiedzi, która stanowi przykład typowego semityzmu w języku greckim, czyli kalki z języka hebrajskiego. Wystąpienia tego zwrotu w Starym Testamencie zakładają dwie sytuacje: albo wrogość między dwoma osobami (osoba, która jest uciskana przez drugą, tym zdaniem pyta ją o powód nieporozumienia; por. Sdz 11,12), albo odmowę zaangażowania w czyjąś sprawę (ktoś kogoś prosi o pomoc, a ten uznaje, że to nie jego sprawa; por. 2 Krl 3,13). Między Maryją i Jezusem nie ma niezgody czy wrogości, przez co pozostaje do rozważenia druga sytuacja. Jezus podchodzi z rezerwą, pewnym ociąganiem do działania koniecznego wobec zauważonego przez Matkę braku wina. Powód jest jeden: „Jeszcze nie nadeszła moja godzina” – godzina objawienia się Jego chwały na krzyżu i w zmartwychwstaniu. Jezus odmawia nie Maryi, lecz roli, jakiej Ona oczekuje od Niego. Sama Maryja nie traktuje słów Jezusa jako odmowy czy upomnienia, skoro zwraca się do sług obsługujących wesele, by „uczynili wszystko, cokolwiek im powie” Jezus (w. 5). To polecenie jest świadectwem Jej wiary w Syna.

W drugiej części opowiadania inicjatywa należy do Jezusa. On to każe sługom napełnić wodą stojące tam stągwie kamienne przeznaczone do żydowskich oczyszczeń (w. 7). Stągwi jest sześć, z których każda może pomieścić dwie lub trzy miary (w. 6). „Miara” jako jednostka objętości odpowiada hebrajskiemu bat, który liczy ok. 40 litrów. Stągwie z Kany miałyby zatem pojemność 80-120 litrów. Polecenie zaczerpnięcia z nich i zaniesienia ich zawartości do starosty weselnego (w. 8) stanowi w opowiadaniu rodzaj suspensu: narrator nie zdradza bowiem, czy słudzy zaczerpnęli ze stągwi jeszcze wodę czy też już wino. Starosta weselny stwierdzi obecność wina (w. 9), co potwierdzi w pochwale wypowiedzianej pod adresem pana młodego, że „zachował on dobre wino aż do tej pory” (w. 10). Te słowa stanowią ostatecznie punkt zwrotny w opowiadaniu: wesele zostało uratowane dzięki interwencji Jezusa, który zaradził brakowi wina. Dla wzmocnienia efektu, a jeszcze bardziej dla większego zaangażowania swoich czytelników, Jan posługuje się w tym miejscu ironią: nie tylko słudzy, ale i czytelnicy, znają źródło pochodzenia wina (w. 9), tymczasem starosta weselny sądzi, że wino jest zasługą pana młodego (w. 10). Paradoksalnie w tej ironii zawarta jest prawda o Jezusie jako Oblubieńcu.

Głos narratora rozbrzmiewa w konkluzji zawartej w w. 11, która cud z Kany interpretuje w kategorii „znaku”, który daje początek całej serii znaków objawiających chwałę Jezusa. Uczyniony w Kanie znak doprowadził uczniów do wiary w Jezusa. Tego rodzaju wniosek był jednak możliwy z dalszej perspektywy życia Jezusa, zakładającej znajomość kolejnych znaków uczynionych przez Niego. Rozwiązanie akcji przynosi w. 12, w którym następuje zmiana miejsca i czasu: po tym wydarzeniu Jezus wraz z Maryją i uczniami przemieszcza się do Kafarnaum, gdzie pozostaje kilka dni.

5. Odkrywanie tożsamości bohaterów

a) Tożsamość Jezusa

Kluczem do odczytania tożsamości Jezusa są trzy elementy opowiadania: wesele – wino – chwała. Wino w Starym Testamencie jest znakiem czasów mesjańskich, które, zdaniem proroków, będą się charakteryzować się wielką obfitością wina, oliwy i zboża (por. Am 9,13-14; Jl 2,23-24). W tradycji mądrościowej wino oznacza często mądrość uosabianą w Prawie Mojżesza (Prz 9,5; Iz 55,1). W opowiadaniu o Kanie wino zyskuje nowe znaczenie symboliczne, które wynika z przeciwstawienia go wodzie. Wspomnianych „sześć stągwi kamiennych przeznaczonych do żydowskich oczyszczeń” (J 2,6) przywołuje obecne w religii żydowskiej rozliczne przepisy regulujące kwestię czystości i nieczystości oraz sposoby oczyszczania. Woda w tym kontekście jawi się jako symbol przepisów starego Prawa, które pozostaje niedoskonałe. Wskazuje na to liczba sześciu stągwi. Liczba „sześć” oznacza niepełność i niedoskonałość, w przeciwieństwie do doskonałej liczby „siedem”. Wraz z przyjściem Jezusa Prawo Mojżesza (symbolizowane wodą do żydowskich oczyszczeń) utraciło swoją moc oczyszczającą. Posiada ją natomiast nowe, lepsze wino, którym jest słowo Jezusa. Już św. Augustyn interpretował wino z Kany jako symboliczny zapis Ewangelii przyniesionej przez Jezusa. Wino w Kanie zostaje udzielone w wielkiej obfitości (słudzy napełnili stągwie „aż po brzegi”, w. 7) – wystarczy ono nie tylko uczestnikom wesela w Kanie, ale ma służyć całej ludzkości jako objawienie przyniesione przez Jezusa.

Wino jest źródłem radości, która płynie z doświadczenia obecności Mesjasza zapowiadanego w Starym Testamencie. Wesele staje się obrazem uczty mesjańskiej, w której Jezus jest Oblubieńcem nowego ludu zaproszonego do udziału w niej. W świetle starotestamentalnej symboliki przymierza jako zaślubin Boga ze swoim ludem wesele w Kanie objawia nowe przymierze, które dokona się w „godzinie” Jezusa: Jego męki, śmierci i zmartwychwstania. W tej perspektywie przemiana wody w wino dokonana przez Jezusa stanowi początek „znaków”, które objawiają chwałę Jezusa – Jego boską moc i świętość. W Starym Testamencie Chwała Boża była obecna przede wszystkim w Świątyni Jerozolimskiej (dokładniej w trzeciej jej części – w Miejscu Najświętszym, do którego miał dostęp najwyższy kapłan tylko raz w roku, w Dzień Przebłagania [Jom Kippur]). Z chwilą przyjścia Jezusa na świat Boża chwała – majestat, świętość i życiodajna moc Boga – dostępna jest dla każdego człowieka, który uwierzy w Jezusa.

b) Tożsamość Maryi – doskonałego ucznia Jezusa

W opowiadaniu o weselu w Kanie Maryja zdaje się pełnić rolę tej, która pośredniczy między ludźmi i Jezusem. Z jednej strony zauważalna jest Jej wrażliwość i solidarność z człowiekiem potrzebującym, umiejętność widzenia całości (tylko ona zauważyła pośrodku weselnej radości szczegół zwiastujący możliwą kompromitację nowożeńców wobec zaproszonych gości), z drugiej strony Jej odwaga w zwróceniu się z prośbą do Jezusa, za którą stoi Jej wiara w Jezusa i zdanie się na Jego wolę. Ona jest pierwsza, która uwierzyła w Jezusa, zanim Ten jeszcze dokonał (czy w ogóle wyraził chęć dokonania) przemiany wody w wino. Z tego powodu Maryja jest obrazem idealnego ucznia Jezusa. W Jej słowach skierowanych do sług: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2,5), można dostrzec echo formuły wypowiedzianej przez lud izraelski w momencie zawarcia przymierza na górze Synaj (por. Wj 19,8). Wkładając te słowa ludu przymierza w usta Maryi, Jan Ewangelista przedstawia Maryję jako doskonałe uosobienie Izraela. Wiara ludu wybranego na Synaju znajduje swoje wypełnienie i wcielenie w osobie Maryi, która jest tym samym ikoną doskonałego ucznia Jezusa.

c) Tożsamość uczniów

Polecenie „uczynienia wszystkiego, cokolwiek powie Jezus” Maryja kieruje do sług obsługujących wesele. Ci są Jej posłuszni, gdyż wykonują to wszystko, co każe im Jezus. Nie stają się jednak w pełni uczniami Jezusa. Czego im zabrakło? Po pierwsze, dania świadectwa o Jezusie, wyznania wiary w Niego. Starosta weselny błędnie łączy „dobre wino” z osobą pana młodego, podczas gdy słudzy nie korygują jego pomyłki, przemilczając zupełnie rolę Jezusa (por. J 2,9). Po drugie, słudzy nie poszli za Jezusem, by tworzyć z Nim wspólnotę życia. Do Kafarnaum odchodzi Jezus tylko z Maryją i swoimi uczniami.

Wiara uczniów nie jest jeszcze doskonała. Wprawdzie odczytali właściwie znak przemiany wody w wino, który stał się podstawą ich uwierzenia w Jezusa i budowania z Nim wspólnoty. Już po zmartwychwstaniu Jezus powie wobec Tomasza niedowierzającego relacjom pozostałych uczniów o spotkaniu ze Zmartwychwstałym, iż „błogosławieni są ci, którzy nie widzieli, a uwierzyli” (J 20,29). Wiara Maryi jest uprzednia wobec znaku uczynionego w Kanie. Z tego powodu jest wiarą doskonałą, zakładającą zawierzenie Jezusowi, Jego woli i słowu, ale też przekładającą się na działanie, które w posłuszeństwie realizuje słowo Jezusa.

6. Punkty do refleksji nad własną tożsamością

a) Maryja jako obraz doskonałego ucznia pozostaje w relacji najpierw z ludźmi: dostrzega ich potrzeby, wczuwa się w ich sytuacje życiowe, staje się ich głosem wobec Jezusa. Nie można być uczniem Jezusa bez solidarności z drugim człowiekiem, bez pozostawania we wspólnocie z innymi ludźmi. Bycie wobec innych stanowi dla Maryi okazję do wskazania drogi do budowania wspólnoty z Jezusem, w czym dzieli się własnym doświadczeniem wiary w Niego. Kluczową dla Jej wiary jest posłuszeństwo słowu Boga.

Pytania:

• Jak przeżywam swoją wiarę: osobno czy we wspólnocie, traktuję ją jako sprawę prywatną czy też jako doświadczenie domagające się dawania świadectwa wobec innych?

• Jakie jest moje spojrzenie na życie? W jakim stopniu wiara otwiera mnie na innych, pozwala mi dostrzec różne wydarzenia życia w szerszej perspektywie Bożej woli?

• Jaka jest moja wyobraźnia miłosierdzia?

b) Maryja jako obraz doskonałego ucznia jest we wspólnocie z Jezusem. Jej wrażliwość jest wrażliwością Jezusa, który dostrzega potrzebujących, a przy tym docenia wartość radości w ludzkim życiu. Maryja nie manipuluje Jezusem, nie wymusza na Nim swojej woli. Zauważając wobec Jezusa „brak wina”, stawia Go w absolutnej wolności działania, zdając się na Jego wolę. Polecenie skierowane do sług, by uczynili wszystko, co powie im Jezus, świadczy o Jej zawierzeniu się woli Boga, niezależnie, jaka by ona nie była, w przekonaniu, że Bóg nie odmówi prośbie wypowiadanej z wiarą, dając zawsze to, co jest najlepsze dla człowieka.

Pytania:

• Jak odpowiedziałbym na pytanie Jezusa skierowane do Maryi: „Co mnie i tobie, niewiasto?” Co łączy mnie z Jezusem, jakie wartości, doświadczenia? Co oddziela mnie od Jezusa? W czym nie zawsze Go rozumiem?

• Czym jest dla mnie słowo Jezusa, które odczytuję w Ewangelii? Jaką postawę zajmuję wobec tego słowa? W jakim stopniu rozpoznaję w nim wolę Boża dla swojego życia? Jaką reakcją budzi we mnie słowo Maryi do sług: „Zróbcie wszystko, cokolwiek powie wam Jezus”?

Słownik

Protoewangelia (dosł. „pierwsza dobra nowina”) – Ewangelia jest dobra nowiną o Jezusie. Pierwszej zapowiedzi w Piśmie Świętym przyjścia Jezusa można dopatrzeć się w słowie Boga z Rdz 3,15, w których zapowiada On karę dla węża. To wąż w raju zasiał w sercu pierwszych rodziców nieufność wobec Boga i skłonił ich tym samym ku nieposłuszeństwu Bogu. Po upadku Adama i Ewy Pan Bóg zapowiada klęskę węża uosabiającego szatana, którą zada mu potomek niewiasty. W perspektywie Nowego Testamentu tą osobą jest Jezus.

Naród wybrany – naród żydowski jako potomkowie patriarchów Abrahama, Izaaka i Jakuba są ludem wybranym przez Boga. To wybranie zostało przypieczętowane przymierzem, które Bóg zawarł z Izraelitami na górze Synaj po wyprowadzeniu ich z niewoli egipskiej.

Przymierze – oficjalne porozumienie lub umowa między dwiema stronami przyjmującymi na siebie pewne wzajemne zobowiązania. W Starym Testamencie Pan Bóg zawierał wielokrotnie przymierze z patriarchami (Abrahamem, Izaakiem i Jakubem), by ostatecznie zawrzeć przymierze z ich potomkami wyprowadzonymi z Egiptu na górze Synaj. Na skutek tego przymierza Izraelici stali się ludem należącym do Jahwe (naród wybrany), zaś Jahwe stał się ich Bogiem. Przymierze to miało charakter warunkowy: błogosławieństwo Boże dla Izraela zależało od posłuszeństwa Izraelitów wobec Prawa Bożego.

Prawo Mojżeszowe – Prawo, które Bóg przekazał przez Mojżesza Izraelitom po zawarciu przymierza na Synaju. Terminem hebrajskim na określenie tego Prawa jest słowo Tora. Na przestrzeni wieków zostało ono spisane i tej formie, od końca V w. przed Chr., zawiera się w pierwszych pięciu księgach Starego Testamentu (Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb, Powtórzonego Prawa).

Synaj – inna nazwa: Horeb. Góra leżąca w południowej części Półwyspu Synajskiego. Na niej Mojżesz otrzymał Prawo (tablice Dekalogu).

Teofania – akt widzialnego objawienia się Boga człowiekowi.

Synoptycy – określenie trzech ewangelistów: Mateusza, Marka i Łukasza. Termin pochodzi od gr. słowa synopsis – „zestawienie”. Zestawiając razem ewangelie przypisywane tym trzem osobom, zauważa się znaczące podobieństwa między nimi, stąd określa się je mianem „ewangelii synoptycznych”.

Asyryjczycy – lud zamieszkujący w starożytności terytorium obecnego północnego Iraku. Rozkwit ich państwa przypada na pierwsze cztery wieki I tysiąclecia przed Chr. W 722 r. przed Chr. Asyryjczycy podbili Izrael (Izrael powstał po rozpadzie królestwa Salomona na dwie części: północną – Izrael [nazywany też Samarią – od stolicy królestwa] i południową – Judę [stolicą Jerozolima]). Po upadku Samarii w 722 r. przed Chr. Asyryjczycy wysiedlili znaczną część rdzennej ludności izraelskiej i w to miejsce sprowadzili ludność pogańską. W rezultacie zmieszania się pogan z Izraelitami powstaje nowy naród – Samarytanie, uważani przez Żydów z południa (z Judy) za pogan. Imperium asyryjskie zostało podbite pod koniec VII w. przed Chr. przez Babilończyków i Medów.

Semityzm – termin określający wyrażenia typowe dla ludów zamieszkujących starożytny Bliski Wschód (są oni nazywani semitami). Wraz z zastępowaniem języka aramejskiego językiem greckim następowało niekiedy przenoszenie do języka greckiego zwrotów i struktur językowych typowych dla języków semickich, czego przykłady można znaleźć w Nowym Testamencie napisanym w języku greckim przez ludzi, którzy byli Żydami.

Mesjasz – słowo pochodzące z języka hebrajskiego oznaczające „pomazańca” – człowieka namaszczonego przez Boga i przeznaczonego do wypełnienia jakieś misji. W Starym Testamencie „namaszczonym” jest przede wszystkim król. Prorocy zapowiadają, że nadejdzie w przyszłości nowy „pomazaniec”, który w sposób doskonały wypełni wolę Bożą i wybawi lud Izraela. Te oczekiwania mesjańskie spełniają się w osobie Jezusa, który jednak odrzuca możliwość traktowania siebie w kategoriach mesjasza politycznego (mesjasz, który ma pokonać Rzymian okupujących Palestynę).

Dzień Przebłagania (hebr. Jom Kippur) – święto żydowskie obchodzone dziesięć dni po jesiennym Nowym Roku w celu oczyszczenia sanktuarium i ołtarza oraz przebłagania za grzechy i nieczystości arcykapłana i ludu w mijającym roku. Rytuał tego dnia opisany jest w Kpł 16. Tylko w tym dniu arcykapłan wchodził do najbardziej wewnętrznego pomieszczenia świątyni, czyli Miejsca Najświętszego, by je oczyścić krwią byka i kozła. Na innego kozła arcykapłan składał symbolicznie grzechy ludu, którego następnie wypędzano na pustynię, żeby zabrał ze sobą nieczystości Izraela.

Komentarz do pobrania w pliku pdf.

Ostatnia zmiana: 05-10-2017 at 07:38